Էկոլոգիան ՝ որպես գիտություն

Էկոլոգիա բառը ծագել է հունարեն էկո՝ տուն , միջավայր և լոգիոս՝ գիտություն , հետազոտություն բառերից:

Էկոլոգիան միջավայրապաշտության , բնագիտության կամ շրջակա միջավայրի պահպանության հոմանիշը չէ: Այն կապված է էվոլյուցիոն կենսաբանության , գենետիկայի և էթոլոգիայի հետ: էկոլոգների համար կարևոր է հասկանալ , թե ինչպես է կենսաբազմազանությունը ազդում էկոլոգիական գործընթացների վրա : Էկոլոգները ուսումնասիրում են՝

ա / Կենսական գործընթացները, կենդանի ձևերի փոխհարաբերությունները և հարմարողականությունը։

բ /Օրգանիզմների համայնքներում տեղի ունեցող նյութի և էներգիայի շարժումը։

գ/ Էկոհամակարգերի հաջորդական զարգացումը՝ սուկցեսիաները։

դ/ Կենդանի օրգանիզմների բազմազանությունը և տարածումը, շրջակա միջավայրի և կենսաբազմազանության փոխհարաբերությունը։

 

 

Շրջակա միջավայրի պահպանություն

Շրջակա միջավայրի պահպանություն կամ կիրառական էկոլոգիա . միջոցառումների համալիր է, որը նախատեսված է մարդկային գործունեության բացասական ազդեցությունը բնության վրա սահմանափակելու համար։ Արևմտյան երկրներում շատ հաճախ կիրառվում է նաև էնվայրոնմենտոլոգիա (անգլ.՝ Environmental science) հասկացությունը, որը թարգմանաբար նշանակում է «գիտություն շրջակա միջավայրի պահպանության մասին»։

Այդպիսի միջոցառումներից կարող են համարվել.

ա/ Արտանետումների սահմանափակումը մթնոլորտ և ջրոլորտ` նպատակ ունենալով բարելավել ընդհանուր էկոլոգիական իրադրությունը.

բ/ Արգելավայրերի, արգելոցների և ազգային պարկերի ստեղծումը` նպատակ ունենալով պահպանել բնական համալիրները.

գ/Ձկնորսության և որսի սահմանափակումը՝ նպատակ ունենալով պահպանել որոշակի տեսակներ.

դ/ Թափոնների չթույլատրված արտանետումների սահմանափակումը։ Էկոլոգիական լոգիստիկայի մեթոդների կիրառումը տարածաշրջանի տարածքում չթույլատրված թափոններից ընդհանուր մաքրման համար։

 

 

Շրջակա միջավայրի պահպանության խնդիրներ

Շրջակա միջավայրի պահպանության հիմնական խնդիրներն են շրջակա միջավայրի բնական վիճակի պահպանումը, վերականգնումը, վնասազերծումը, բնական պաշարների խելամիտ օգտագործումը, շրջակա միջավայրի վրա ֆիզիկաքիմիական, կենսաբանական և այլ վնասակար ազդեցությունների նվազեցումն ու կանխումը։ Շրջակա միջավայրի պահպանության պետական քաղաքականությունն ու ռազմավարությունը մշակում է բնապահպանության նախարարությունը։ Գործում են նաև Շրջակա միջավայրի պահպանության ազգային և միջազգային, պետական և ոչ պետական կազմակերպություններ։ Շրջակա միջավայրի պահպանության կարևոր հիմնախնդիրներից են Սևանա լճի պահպանությունն ու պաշարների արդյունավետ օգտագործումը։

 

 

Ինչու՞ ենք էկոխնդիր ասելով հասկանում բնապահպանական խնդիր

Էկոլոգիա տերմինը ժամանակակից պայմաններում ավելի լայն նշանակություն ունի, քան այդ գիտության զարգացման առաջին տասնամյակների ընթացքում։ Ներկայումս ավելի հաճախ էկոլոգիական հարցեր ասելով հասկացվում են, նախ և առաջ, շրջակա միջավայրի պահպանությանը վերաբերող հարցերը ։ Մեծ մասամբ իմաստի այդպիսի աղավաղումը կատարվել է մարդու կողմից շրջակա միջավայրի վրա առավել շոշափելի ազդեցության հետևանքով։ Սակայն անհրաժեշտ է միմյանցից տարբերել ecological («որը վերաբերում է էկոլոգիա գիտությանը») և environmental («որը վերաբերում է շրջակա միջավայրին ») հասկացությունները։

 

 

Էկոլոգիայի սահմանման բարդությունները

Դիսցիպլինի սահմանների և հարակից դիսցիպլինների հետ փոխհարաբերությունների անորոշությունը

Դիսցիպլինի կառուցվածքի մասին չկայացած պատկերացումները

Էկոլոգիայի բաժանումը ընդհանուր և մասնավոր էկոլոգիայի

Էկոլոգիայի ստորաբաժանումը երեք մակարդակների՝ առանձնյակների, պոպուլյացիաների և կենացենոզների էկոլոգիա

Պոպուլյացիաների էկոլոգիայի տեղը աուտոէկոլոգիայի և սինէկոլոգիայի բաժանման ժամանակ

Բույսերի և կենդանիների էկոլոգիայի միջև տերմինաբանության տարբերակումը

 

 

Էկոլոգիայի կապը այլ գիտությունների հետ

Էկոլոգիան, սովորաբար, համարվում է կենսաբանության շրջանակներում ձևավորված գիտության ենթաճյուղ ընդհանուր գիտություն կենդանի օրգանիզմների մասին։ Կենդանի օրգանիզմները կարող են ուսումնասիրվել տարբեր մակարդակներում՝ սկսած առանձին ատոմներից ու մոլեկուլներից, մինչև պոպուլյացիաներ, կենսացենոզներ և կենսոլորտը ամբողջովին։ Էկոլոգիան ուսումնասիրում է նաև այն միջավայրը, որտեղ նրանք ապրում են, և նրանց հիմնախնդիրները։ Էկոլոգիան կապված է բազմաթիվ այլ գիտությունների հետ հենց այն պատճառով, որ այն ուսումնասիրում է կենդանի օրգանիզմների կազմակերպումը շատ բարձր մակարդակում, հետազոտում է կապերը օրգանիզմների միջև և նրանց բնակության միջավայրի միջև։ Էկոլոգիան սերտորեն կապված է այնպիսի գիտությունների հետ, ինչպիսիք են կենսաբանությունը, քիմիան, մաթեմատիկան, աշխարհագրությունը, ֆիզիկան, համաճարակաբանությունը, կենսաերկրաքիմիան ։ Վերջին ժամանակներում ակտիվորեն իրենց մասին հայտարարում են հետազոտության միջդիսցիպլինար համալիր ոլորտները։ Մասնավորապես, էկոլոգիայի և դասական էթիկայի շփման գծում ձևավորվել է էկոլոգիական էթիկան , իսկ էթնոգրաֆիայի, մշակույթաբանության և էկոլոգիայի հետաքրքրությունների հատման դեպքում՝ էթնոէկոլոգիան։

 

Նյութի հեղինակ՝ Նարեկ Օհանյան, բնապահպան