Պատմություն
Աշխատիր առյուծի հետքեր թողնել ցեղիդ պատմության մեջ, և բնա’վ մի’ մտածիր այն մասին, թե մի օր աղվեսը կարող է իր ապականությունը փռել թողածդ հետքերի վրա:
Գարեգին Նժդեհ
Գիտությունը Հին Միջագետքում
Միջագետքի ժողովուրդները հասան որոշակի նվաճումների աշխարաճանաչողության ասպարեզում: Հատկապես նշանակալից էին բաբելոնացիների ձեռքբերումներն մաթեմատիկայի բնագավառում: Այն ծագեց դաշտերը չափելու, ջրանցքներ կառուցելու և կենցաղային այլ անհրաժեշտություններից դրդված: Դեռ ամենավաղ ժամանակներից բաբելոնացիներն կառուցում էին բազմահարկ (սովորաբար յոթհարկանի) աշտարակ-զիկկուռատներ: Նրանց ամենավերին հարկերից գիտնականերն
Ելտըզի մահափորձը
Ելտըզի մահափորձը մեր պատմության համեմատաբար անհայտ իրադարձություններից է։ Այն տեղի է ունեցել 1905թ․ հուլիսի 21-ին Ելտըզի պալատի մոտ գտնվող Սուլթանիե մզկիթի բակում։ Մահափորձը ուղղված էր սուլթան Աբդուլ Համիդի II-ի դեմ, ում կազմակերպած է 1894-96 թթ․ համիդյան կոտորածներին զոհ գնացին ավելի
Բժշկությունը Հին Եգիպտոսում
Բժշկությունը Հին Եգիպտոսի մշակույթի կարևոր մասն էր կազմում: Մարդու մարմնի կառուցվածքի մասին առաջին պատկերացումները եգիպտացիները ստացել են զմռսումներ կատարելու արդյունքում, որն ապացույց էր նաև այն բանի, որ քիմիայի ոլորտը չափազանց զարգացած էր Հին Եգիպտոսում: Գիտնականներն անգամ վարկած են առաջ քաշում,
Հայոց Կոմմագենեի վերջին տիտղոսակիր արքան
Հայոց Կոմմագենեի վերջին արքայազն, տիտղոսակիր արքա, հռոմեական սենատոր և կոնսուլ, Աթենքի արքոնտ Փիլոպապպոսի (65 – 116թթ․) հուշարձանը գտնվում է Հունաստանի մայրաքաղաք Աթենքում: Փիլոպապպոսը Կոմմագենեի վերջին արքա Անտիոքոս Դ Կոմմագենացու թոռն է, Գայոս Հուլիոս Արքելայոս Անտիոքոս Եպիփանեսի (Gaius Julius Archelaus Antiochus
Այս էլ հայերի կանանց, տղաների ու մանուկների համար
Մ.թ.ա. 184 թվական, Հայաստան: Ալանական թագավորության բանակը, դաշնակցած վրացիների և կովկասյան լեռնականների հետ, անակնկալ ներխուժեց Մեծ Հայքի թագավորության տարածք ու, հսկայական ավար և գերիներ ձեռք գցելով, հետ քաշվեց: Այդ ժամանակ սկսեցին գործել առաջին այդ հարվածը բաց թողած Մեծ Հայքի թագավորության
Քուրմ Միհրանի դասը
Մի օր Քուրմ Միհրանին(Մանավազյան 3-րդ դարի վերջ) շատ են ասում, որ խոսի ուսմունքային խորացված թեմաների մասին: Վերջապես նա օր է որոշում, որ բոլոր պահանջողները հավաքվեն լսելու: Երբ հավաքը լինում է, Բարեպաշտ Քուրմը ուշանում է մոտ մեկ ժամ, ոմանք վիրավորված հեռանում
Անդրանիկը հա՛մ քաջ է, հա՛մ խելացի
Աղբյուր Սերոբի մահից հետո, ֆիդայիները որոշում են հայդուկապետ նշանակել Գևորգ Չաուշին, սակայն վերջինս վրաժարվում է ՝ իր փոխարեն առաջարկելով Անդրանիկի թեկնածությունը․ իսկ Սեբաստացի Մուրադն իր ելույթում ասում է․ Անդրանի՛կն է այդ առաջնորդը. և եթե անգամ նա մեռած լինի, իր
Վարդաս Փոկաս Ավագ․ հայ զորավար, պատրիք և կեսար
Վարդաս Փոկաս Ավագ (նաև՝ Վարդ, հուն. Βάρδας Φωκᾶς; մոտ 878 – մոտ 968), հայ զորավար Բյուզանդական կայսրությունում, պատրիկ, կեսար (963-968)։ Վարդասը բյուզանդական զորավար Նիկեփորոս Փոկաս Ավագի որդին, Լևոն Փոկաս Ավագի եղբայրը, Բյուզանդիայի Նիկեփորոս Բ Փոկաս (963-969) կայսեր, կյուրոպաղատ Լևոնի և
Արգիշտիխինիլի
Արգիշտիխինիլի․ռազմավարական և վարչատնտեսական խոշոր կենտրոն հանդիսացած այս քաղաքը հետազոտողների ուշադրությունը գրավել է դռևս 1869թ-ին, երբ հայտնաբերվեց Արգիշտի Ա-ի արձանագրությունը։ Քաղաքի կարևորությունն էր փաստում Խորխորյան տարեգրությունը, ուր ասվում է, թե Ասորեստանի և Մանայի դեմ տարած հաղթանակից հետո, Արգիշտի Ա-ն իր
Զորանամակ
Զորանամակը Մեծ Հայքի ռազմական ուժերի քանակի և դասակարգման մասին պետական վավերագիր կամ ուրույն հրովարտակ է։ Մեզ է հասել կարևորագույն մի պատմական փաստաթուղթ՝ Զորանամակը, որը հստակ նկարագրում ու թվում է Հին Հայաստանի զորքը, դրա թվակազմը և կազմակերպչական առանձնահատկությունները։ Այս փաստաթուղթն իրենից ներկայացնում էր
Ցեղակրոնության օր. Հիքսոս Արթուր
Հունվարի 14-ը հռչակված է որպես Ցեղակրոնության օր. Շնորհավորում եմ իրենց Ցեղակրոն գիտակցող համայն ՀԱՅերին, իսկ մնացյալին հղում եմ Նժդեհի այս խոսքերը` «Եթե ցայսօր մեր ժողովուրդը հարվածներ է միայն ստանում և ողբերգորեն՝ անկարող է հակահարվածել – դրա պատճառն այն է, որ
Հայկ Ասատրյան
Երբ ներցեղային բարոյական չկա, ազգի յուրաքանչյուր անդամը մյուսի համար դառնում է հալածիչ, ոսոխ, իսկ ինքը` ազգային ամբողջությունը, անդամալուծվում է: Հավաքականության զգացումի խաթարումը ինքնին բավական է, որ մի ազգ մեռնի, թեկուզ դա չունենա արտաքին թշնամիներ: Հայկ Ասատրյան Հայկ Ասատրյան Հայ հասարակական-քաղաքական
Օձաբերդի պեղումների ֆանտաստիկ արդյունքները
Օձաբերդը գտնվում է Գեղարքունիքի մարզի Ծովինար և Արծվանիստ գյուղերի միջև՝ Սևանա լճի հարավային ափին։ Այստեղ 1934 թվականին ստուգողական պեղումներ է կատարել հայտնի հնագետ Բորիս Պիատրովսկին, այնուհետև, միայն 2014 թվականին հնագիտական պեղումները կրկին վերսկսվեցին։ Թոնդրակ.am-ի զրուցակիցը Օձաբերդի հնագիտական
Մենուայի Նժույգի 2800 տարի անգերազանցելի ռեկորդը.
Վանի հզոր տիրակալների` արշավանքներից առաջ կազմակերպած մարզական մրցույթները հաճախ վերածվում էին համազգային տոնախմբությունների: Նաիրի երկրի արքաները կարգադրել են քարագիր արձանագրություններով «անմահացնել» դրանցում գրանցված բացառիկ նվաճումները: Մենուա արքայի ձիու ցատկի մասին իրավամբ համարվում է համաշխարհային ռեկորդի գրանցում: «Խալդյան զորությամբ Մենուա Իշպուինորդին
Աղձք․ Հայոց արքաների դամբարանը
Արագածոտնի մարզում` Արագածի փեշերին փռված Աղձք գյուղում է գտնվում հայոց Արքաների դամբարանը: Աղձքի պատմությունը քննելիս հասնում ենք մինչև ք.ա. 15-րդ դար` Հայասա թագավորություն: Խեթական սեպագիր արձանագրություններում ք.ա. 15-13-րդ դարերի իրադարձությունների կապակցությամբ հիշատակվում է Հայասա երկիրը` Հայկական լեռնաշխարհի արևմտյան շրջանում:
ԱՍԱԼԱ-ի զինվոր Եղիա Քեշիշյանի նամակը ծնողներին
«Այս նամակը գրում եմ ձեզ եւ պահում իմ անձնական իրերիս մէջ, եթէ պատահի որ ես նուիրուեմ ( զոհուեմ ) ազգիս պայքարի ճանապարհին, եւ այլեւս դուք չկարողանաք ինձ տեսնել, թող որ այս երկտողս մնայ ձեզ մոտ, որպէս յիշատակ ինձանից, որ ես
Գ․ Նժդեհ․《Գայլախմբերի》 մարտավարությունը
Էջեր Հայ ռազմարվեստի պատմությունից 《Ոչ մի տեղ առանց Սյունիքի և Արցախի։ Առանց աշխարհագրական Հայաստանի այդ հզոր ողնաշարի մեր ամբողջական հայրենիքը գոյություն ունենալ չի կարող》։ Գարեգին Նժդեհ 1918-1921 թվականներին Զանգեզուրում մղված գոյամարտը, որը կոչվում է նաև Լեռնահայաստանի հերոսամարտ, հայոց պատմության
Շենգավիթ հնավայր
Երևանի տարածքը երկիր մոլորակի վրա առաջիններից է, որ մուտք է գործել քաղաքակրթության և վաղ պետականության շրջան։ Այն կոչվում է վաղբրոնզեդարյան հնագիտական ժամանակաշրջան, որը տևել է մ.թ.ա. IV հազարամյակի կեսերից, մինչև մ.թ.ա. III հազարամյակի կեսերը։ Այդ մշակույթի գլխավոր կենտրոններից է Երևանյան
Երևանի բերդը
«Եւ եկին ժողովեցան ի յԵրևան և մարտեան ընդ բերդին և ոչ կարացին առնուլ»։-Սեբեոս Երևանի բերդն առաջին անգամ հիշատակում է 7-րդ դարի հայ պատմիչ Սեբեոսը։ Նա իր «Պատմութիւն» աշխատությունում գրում է, որ Երևանի մոտ տեղի ունեցած ճակատամարտում արաբներին չի հաջողվել
Առաքելոց Վանքի կռիվը
«Հայությունը չգիտի իր պատմությունը, ինչպես և չգիտի օգտվել իր պատմությունից, ահա’ իր դժբախտությունը: Նա ծանոթ չէ իր հերոսական անցյալին, իր հիասքանչ դյուցազնականին, և դրա համար էլ նա հավատում է ամեն ինչի, միայն ոչ իր սեփական բազկի ուժին. դրա համար էլ