Հայոց աշխարհի բնական հարստությունը Լեռնակազմական պրոցեսների ընթացքում երկրակեղևի խորքերում եղած շերտերը ծալքավորվելով բարձրանում են Երկրի մակերևույթ, եռացող մագման ելքեր է որոնում՝ դուրս ժայթքելու համար, երբեմն ներդրվում է կեղևի մեջ, իսկ արտաքին ուժերը քայքայում ու մերկացնում են ընդերքի հարստությունները՝ դրանք հանձնելով

Հայկական լեռնաշխարհի հողային ծածկը Յուրաքանչյուր երկրի բնության բաղադրիչների մեջ մարդու համար շատ կարևոր ու կենսական է հողային ծածկույթը: Հայկական լեռնաշխարհի հողային ծածկույթը ստեղծվել է հազարամյակների ընթացքում՝ մայրական ապարների հողմահարման, բուսական ու կենդանական օրգանիզմների, միկրոօրգանիզմների, կլիմայի, ջրերի, ռելիեֆի ներգործության միջոցով, որտեղ

Ազգագրական շրջաններ Ազգագրական է այն շրջանը, որտեղ ինքնատիպ են բնակչության կենցաղը, ավանդույթները, հագուստը, բարբառը և այլն: Հայաստանը բաժանվում է ազգագրական 8 շրջանի, որոնց սահմանները, սակայն, որոշ դեպքերում չեն համընկնում վարչաքաղաքական միավորների սահմանների հետ. Փոքր Հայք, Ծոփք-Աղձնիք, Տուրուբերան, Վասպուրական, Այրարատ, Սյունիք-Արցախ,

Երկրաբանություն Երկրաբանական խոր անցյալում Լավրասիա և Գոնդվանա մայրցամաքների միջև տարածված է եղել Թետիս օվկիանոսը: Հետագայում լեռնակազմական պրոցեսների հետևանքով Թետիսի տարածքում բարձրանում է Ալպ-Հիմալայան լեռնահամակարգը, որի կենտրոնական մասում գտնվում է Հայաստանը: Հայաստանում այս կամ այն չափով հանդիպում են բոլոր ժամանակաշրջանների ապարները՝

Հրաբխականությունը Հայկական լեռնաշխարհում երկրակեղևը միջին հաշուով մոտ 50 կմ խորություն ունի, իսկ որոշ հատվածներում, հատկապէս՝ Միջնաշխարհում, ավելի պակաս և տարածվում է հրահեղուկ թույլոլորտի՝ ասթենոսֆերայի վրա, որտեղ շատ բարդ պրոցեսներ են տեղի ունենում: Հրաբխականությունն այստեղ շատ ցայտուն է արտահայտված թե՛ արտաժայթուկ,

Երկրաշարժերը Երկրաշարժերի ուսումնասիրմամբ ներկայումս զբաղվում է երկրաշարժագիտությունը (սէյսմոլոգիա): Կազմվում են ոչ միայն առանձին տարածքների, այլև առանձին բնակավայրերի սեյսմիկ քարտեզներ: Հիշենք, որ երկրաշարժի առաջացման տեղը Երկրի ընդերքում կոչվում է օջախ, իսկ կենտրոնը՝ հիպոկենտրոն: Վերջինիս ուղղահայաց պրոյեկցիան Երկրի մակերևույթին՝ էպիկենտրոն (վերնակենտրոն), որտեղ

Հնէաշխարհագրություն Հնէաշխարհագրությունը  Հայաստանի տարածքի հնէաշխարհագրական բնութագիրը տրվում է անթրոպոգենի (չորրորդական) ժամանակաշրջանի համար պլիոցենի վերջից մինչև հոլոցեն, որը տարածքի այժմյան լանդշաֆտների ձևավորման գործում ունեցել է որոշիչ նշանակություն: Հայաստանի ռելիեֆի ձևավորման գործում մեծ դեր են ունեցել Միոցեն-Անթրոպոգենի մասնակի ծալքավորությունները: Ինչ վերաբերում է

Հայաստանի տեկտոնիկան Հայկական լեռնաշխարհի տեկտոնական զարգացումը ընթացել է մի շարք փուլերով. գրենվիլյան, բայկալյան, կալեդոնյան, հերցինյան, կիմերեյան, ալպյան, որտեղ տեկտոնական շարժումները շարունակվում են մինչ օրս: 1. Մինչքեմբրյան փուլ (Արխեյ-Պրոտերոզոյ) Որոշ հեղինակներ գտնում են, որ ամենավաղ տեկտոնական շարժումները տեղի են ունեցել է

Հայաստանի տեկտոնիկան Հայաստանն աշխարհի ամենաբարդ տեկտոնական կառուցվածք ունեցող շրջաններից մեկն է: Երկրի մակերևույթը մեկ ընդհանուր միասնություն է կազմում, ուստի մեր երկրամասի ձևավորումը պետք է դիտենք համամոլորակային պրոցեսների ֆոնի վրա: Սրանից շուրջ 200-250 մլն տարի առաջ, պալեոզոյան դարաշրջանի վերջում Երկիր մոլորակի

Թոնդրակ լեռան անվան ստուգաբանությունը կապված է հայկական թոնիր(թոնդիր, թունդիր) բառի հետ:Թոնդրակ լեռնավահանը հայտնի է նաև Թոնդուրեկ, Ծաղկեո անուններով:   Աշխարհագրական դիրքը Թոնդրակ կամ Թոնդուրեկ լեռնավահանը գտնվում է Հայկական լեռնաշխարհի Հրաբխային բարձրավանդակի հարավային մասում կամ, ինչպես ասում են, Հարավային հրաբխային բարձրավանդակում,

Ինչպես ցանկացած վայրի, այնպես էլ՝ Հայաստանի կլիման ձևավորվում է ընդհանուր և տեղային գործոնների ազդեցությամբ: Այդ գործոններից գլխավորներն են աշխարհագրական դիրքը, մթնոլորտի շրջանառության առանձնահատկությունները, ռելիէֆի բնոյթը: Հայաստանի աշխարհագրական դիրքը ներառում է. 1. Հյուսիսային կիսագնդի միջին լայնությունները, 2. Միջերկրական, Սև և Կասպից

Հայկական լեռնաշխարհն ունի հարուստ ընդերք: Անհիշելի ժամանակներից շահագործվել են Կողբի, Կաղզվանի և Նախճավանի (Նախիջևանի) աղահանքերը (հայկական աղբյուրներում դրանք սովորաբար հայտնի են «աղտք» անունով): Աղ հանդիպում է նաև երկրի այլ մասերում: Աղի նշանակալի հանքեր կային Աղձնիքում (Արզան գավառում), Տուրուբերանում (Մարդաղի և

  Ասիայի արևմտյան ընդարձակ հատվածը հայտնի է Առաջավոր Ասիա ընդհանուր անվամբ: Վերջինիս հյուսիսային սահմանագլխին` Անատոլիական սարահարթի և Իրանական բարձրավանդակի միջև տարածվում է լեռնային մի երկիր, որը վաղուց ի վեր կոչվում է Հայկական լեռնաշխարհ: Այստեղ է ձևավորվել և իր պետականությունը ստեղծել

Դիրքը, սահմանները. Այրարատը (Ատրադատա(կրակատուր), Ավուրարատ) տարածվում էր Արաքսի միջին հոսանքի ավազանում և Արածանիի վերնագավառում: Այն շրջապատված էր արևմուտքում Տայքով և Բարձր Հայքով, հարավում՝ Տուրուբերանով և Վասպուրականով, արևելքում՝ Սյունիքով, իսկ հյուսիսում՝ Գուգարքով: Արևմուտքում նրա սահմանը կազմում էր Մեծրաց կամ Տայոց լեռնաշղթան,

Մինչ օրս հայտնաբերված աշխարհի ամենահին գորգը 1949թ․-ին Ալթայի Պազիրիկ Կուրգանի դամբարանից հայտնաբերված և բազմաթիվ գորգագետների ու գիտնականների բուռն քննարկման առարկա հանդիսացող «Պազիրիկ» կոչվող գորգն է, որը թվագրվում է մ.թ.ա 5֊րդ դարով։ Երկարատև ուսումնաիրություններից հետո, ի վերջո մի շարք մասնագետներ՝ Հարալդ

Տիգրան Մեծի կերպարը ուղեկցում է մեզ դարեր շարունակ, քանզի նա տիրակալ էր, որ բարբարոս չդարձավ: Նա մեծ նվաճող էր և նվաճումներում, անգամ, ազատարար: Հզոր էր, քաջ ու խոհեմ, ծրագրում և իրագործում էր տասնամյակների հեռավորությամբ: Նրա հանդեպ տածած սիրո ու հարգանքի

Լոռի կամ Լոռե բերդը գտնվում է ՀՀ Լոռու մարզի Ստեփանավան քաղաքից 4,5 կմ հյուսիս-արևելք՝ Ձորագետ և Միսխանա գետերի զառիթափ կիրճերով եզերված հրվանդանանման սարահարթում, ծովի մակարդակից 1490 մ բարձրության վրա: Բերդի մասին հավաստի տեղեկություն է տալիս XIII դ. պատմիչ Վարդան Արևելցին:

Կաթնամթերք մշակելու ամենահին գործիքը Հայկական խոհանոցը հնագույներից է աշխարհում, եթե ոչ ամենահինը: Մեր ազգային խոհանոցի յուրահատկություններից է նաև այն, որ մեր նախնիք ստեղծել են պաշար անելու մշակույթ: Կաթնամթերք մշակելու հնագույն գործիքը դա խնոցին է՝ փայտից կամ կավից պատրաստված տարա է,

Հայաստանում իլիկը հայտնի է դեռևս մ.թ.ա. 3րդ հազարամյակից: Ոսկրե, քարե կամ կավե գլխիկով իլիկներ են հայտնաբերվել Հայաստանի էնեոլիթյան և բրոնզեդարյան համարյա բոլոր բնակավայրերից (Շենգավիթ, Մոխրաբլուր, Արթիկ, Լճաշեն, Գառնի): Հետագայում պատրաստվել են առավելապես փայտե իլիկներ: Իլիկը թել մանելու ձեռքի գործիք է՝